EU wil aanvraag Schengenvisum digitaliseren

De Commissie stelt vandaag voor om de Schengenvisumprocedure te digitaliseren, de visumsticker te vervangen en reizigers de mogelijkheid te geven hun visumaanvraag online in te dienen via een Europees online-visumplatform. Door de digitalisering zal het gemakkelijk worden een Schengenvisum aan te vragen en zal het visum beter beveiligd en dus diefstal- en fraudebestendiger worden.
De Commissie-Von der Leyen heeft zich tot doel gesteld om van het visumbeleid van de Unie een moderner, klantvriendelijker en veiliger instrument te maken voor het beheer van het reizen van onderdanen van derde landen naar het Schengengebied. Met het oog daarop heeft de Commissie voorstellen vastgesteld voor de modernisering van het Visuminformatiesysteem, de lopende ontwikkeling van het inreis-uitreissysteem en het systeem voor reisinformatie en reisautorisatie (ETIAS) en de uitvoering van de nieuwe Visumcode, met inbegrip van artikel 25 bis over samenwerking op het gebied van overname.
Bij de herziening van de EU-Visumcode in 2019 gaven het Europees Parlement en de Raad uitdrukkelijk aan dat zij een gemeenschappelijke oplossing wilden ontwikkelen die het mogelijk zou maken om in de toekomst Schengenvisa digitaal aan te vragen en de recentste ontwikkelingen op juridisch en technologisch gebied volledig te benutten. Tijdens de COVID-19-pandemie werden er wereldwijd minder Schengenvisa aangevraagd en afgegeven, deels omdat het moeilijk was om visumaanvragers in consulaten en visumaanvraagcentra te ontvangen. Dit was voor de lidstaten aanleiding om de Commissie op te roepen de digitalisering van de visumprocedures te versnellen. In het migratie- en asielpact dat de Commissie in september 2020 heeft gepresenteerd, is 2025 vastgesteld als uiterste termijn voor de volledige digitalisering van de visumprocedure, inclusief invoering van een digitaal visum en de mogelijkheid om visa online aan te vragen.

In principe zullen alle visumaanvragen digitaal worden ingediend via het EU-visumaanvraagplatform, maar in individuele gevallen zouden aanvragers nog altijd een aanvraag op papier kunnen indienen bij een consulaat of een visumaanvraagcentrum als de hulp die zij op het EU-visumaanvraagplatform (via de chatbox en in de veelgestelde vragen) of van familie of vrienden krijgen, niet volstaat om de aanvraag online in te dienen. Ook in geval van humanitaire redenen zullen specifieke bepalingen van toepassing zijn. Gezinsleden van burgers van de EU/de Europese Economische Ruimte die hun recht van vrij verkeer uitoefenen, zullen hun aanvraag ook nog altijd op papier kunnen indienen. 

Alle aanvragers zullen hun aanvraag volledig online kunnen indienen (het aanvraagformulier invullen, de visumleges betalen, bewijsstukken uploaden en controleren of de biometrische gegevens nog geldig zijn). Reizigers die voor het eerst een aanvraag indienen en aanvragers van wie de biometrische gegevens niet meer geldig zijn, zullen zich echter nog altijd persoonlijk bij het consulaat of het visumaanvraagcentrum moeten aanmelden om hun biometrische gegevens te verstrekken. Zij kunnen die afspraak online boeken.

Een op papier afgegeven visum is gevoeliger voor fraude en diefstal en brengt daarom risico’s voor de veiligheid van de EU met zich mee. Het digitale visum zal een soort elektronisch dossier in het Visuminformatiesysteem zijn en zal dus geen fysieke kenmerken meer hebben, waarmee kan worden geknoeid.

Het digitaliseringsvoorstel zal het gemakkelijker maken een visum aan te vragen, maar verandert niets aan de voorwaarden voor het indienen van de aanvraag en de behandeling ervan.

Het platform zal worden gebouwd en beheerd door eu-LISA, het Europees Agentschap voor het operationeel beheer van grootschalige IT-systemen op het gebied van vrijheid, veiligheid en recht. Het is de taak van de Commissie erop toe te zien dat de algemene visuminformatie op het platform actueel is.

Ten eerste gaan de aanvragers op het EU-visumaanvraagplatform na of zij een visum nodig hebben. Zo ja, dan maken zij een beveiligde account aan, vullen een aanvraagformulier in en uploaden de vereiste documenten. Vervolgens betalen ze de visumleges online en dienen ze hun aanvraag in. Het Schengenland waar de hoofdbestemming van de reis ligt, is verantwoordelijk voor de behandeling van de aanvraag. De aanvragers kunnen de status van hun aanvraag via het platform controleren en ontvangen meldingen over de status. Zodra het visum is goedgekeurd, hebben de aanvragers online toegang tot hun visum. Indien nodig kunnen zij hun visumperiode ook online verlengen.

Het voordeel van één enkel aanvraagplatform is dat aanvragers er één geharmoniseerde en naadloze aanvraagprocedure vinden, ongeacht het Schengenland dat ze willen bezoeken. Ze kunnen er op één plaats toegang krijgen tot al hun ingediende aanvragen. Dat zou niet het geval zijn met afzonderlijke nationale portalen per lidstaat. De aanvragers zouden dan verschillende procedures moeten volgen en verschillende systemen moeten gebruiken om hun eerdere aanvragen te bekijken.

De Commissie stelt voor om deze nationale portalen geleidelijk af te schaffen en te vervangen door één aanvraagplatform op EU-niveau. De Commissie heeft ervoor gekozen de lidstaten de mogelijkheid te bieden zich bij het platform aan te sluiten zodra het operationeel wordt tot uiterlijk vijf jaar nadat het is opgericht. Dankzij deze overgangsperiode kunnen de lidstaten hun nationale instrumenten geleidelijk afbouwen en op een flexibele manier de overstap maken naar het EU-visumaanvraagplatform.

Het EU-visumaanvraagplatform zal deel uitmaken van het onlangs herziene Visuminformatiesysteem, dat recent is gemoderniseerd en geavanceerde waarborgen op het gebied van gegevensbescherming bevat (doelbinding, beperkte bewaringstermijn).

Beide systemen zijn erop gericht reizen naar het Schengengebied te vergemakkelijken en tegelijkertijd de veiligheid in het Schengengebied te versterken. Het voorgestelde initiatief is van toepassing op visumplichtige onderdanen van derde landen, d.w.z. onderdanen van derde landen die een visum moeten aanvragen voor een verblijf in het Schengengebied van ten hoogste 90 dagen binnen een periode van 180 dagen. ETIAS dient voor onderdanen van derde landen die zijn vrijgesteld van de visumplicht, maar wel een reisautorisatie moeten aanvragen voordat zij op reis vertrekken.

Het voorstel van de Commissie zal nu worden besproken in het Europees Parlement en de Raad. Op basis van het voorstel van de Commissie krijgen de lidstaten vijf jaar de tijd om over te stappen naar het gemeenschappelijke online-visumplatform. Op basis van het resultaat van de onderhandelingen tussen de medewetgevers zou de ontwikkeling van het platform in 2024 van start kunnen gaan en zou het platform in 2026 operationeel kunnen worden. Gezien de overgangsperiode van vijf jaar zouden alle lidstaten het platform in 2031 in gebruik kunnen nemen.

Zodra het voorstel is goedgekeurd, zal het worden uitgevoerd door de landen die het Schengenacquis volledig toepassen: de EU-27 (behalve Ierland en Bulgarije, Roemenië, Kroatië en Cyprus, aangezien deze landen het Schengenacquis niet volledig toepassen) + IJsland, Noorwegen, Liechtenstein en Zwitserland. Dit zijn in totaal 27 landen. Bulgarije, Roemenië, Kroatië en Cyprus passen het Schengenacquis niet volledig toe, geven geen Schengenvisa af en hebben geen toegang tot het Visuminformatiesysteem. Daarom zullen zij dit voorstel, dat betrekking heeft op de afgifte van Schengenvisa, niet toepassen.