Wat is het Europees systeem voor reisinformatie en -autorisatie (ETIAS)?
In november 2016 is de Europese Commissie met een voorstel gekomen voor een Europees systeem voor reisinformatie en -autorisatie (ETIAS). Dat moet de veiligheidscontroles versterken voor mensen die visumvrij naar de EU kunnen reizen. Momenteel gaat het om 62 nationaliteiten.
Met ETIAS komt er een geautomatiseerd IT-systeem dat risico’s, uit het oogpunt van immigratie en veiligheid, moet opsporen bij mensen die visumvrij naar het Schengengebied kunnen reizen. Tegelijk moet het hierdoor voor de overgrote groep reizigers die geen risico vormen, makkelijker worden om grenzen te overschrijden. Alle niet-EU-burgers die visumvrij naar het Schengengebied kunnen reizen, zullen vóór vertrek een reisautorisatie moeten aanvragen via het ETIAS-systeem. Met de informatie die ETIAS verzamelt, kan vooraf worden gecontroleerd op potentiële risico’s uit het oogpunt van irreguliere immigratie en veiligheid. Dit alles verloopt met volledig respect voor grondrechten en de beginselen voor gegevensbescherming.
Nadat online het aanvraagformulier is ingevuld, voert het systeem controles uit in EU-informatiesystemen voor grenzen en veiligheid. In het overgrote deel van de gevallen komt er binnen een paar minuten toestemming om in te reizen. De ETIAS-reisautorisatie wordt verplicht om het Schengengebied in te kunnen reizen. Grenswachten zullen deze autorisaties, samen met de reisdocumenten, controleren wanneer de reizigers de EU-grenzen overschrijden. Deze controle vooraf van niet-visumplichtige burgers van buiten de EU vergemakkelijkt grenscontroles, vermijdt bureaucratie en vertragingen voor reizigers die bij de grens aankomen, zorgt voor coördinatie en harmonisatie van de risicobeoordeling van derdelanders, en doet het aantal toegangsweigeringen bij grensdoorlaatposten fors dalen.
Wat is het verschil tussen een Schengenvisum en een ETIAS-reisautorisatie?
Een ETIAS-autorisatie is geen visum. Onderdanen van landen waarvoor een visumliberalisering geldt, zullen nog steeds zonder visum naar de EU kunnen reizen. Zij moeten gewoon via ETIAS een reisautorisatie aanvragen voordat zij afreizen. ETIAS zal een eenvoudig, snel en gebruiksvriendelijk systeem zijn: in meer dan 95% van de gevallen komt er binnen een paar minuten een positief antwoord.
Het is niet de bedoeling om via de ETIAS-reisautorisatie weer een soort visumverplichtingen op te leggen. Mensen hoeven niet naar een consulaat te gaan voor hun aanvraag, er worden geen biometrische gegevens verzameld en er wordt veel minder informatie verzameld dan bij een procedure voor het aanvragen van een visum het geval is. De procedure voor het aanvragen van een Schengenvisum kan in de regel tot 15 dagen duren, en kan in sommige gevallen worden verlengd tot 30 of 60 dagen. De online ETIAS-aanvraag daarentegen is al in een paar minuten ingevuld. De ETIAS-reisautorisatie blijft geldig voor drie jaar, veel langer dus dan een Schengenvisum. Een ETIAS-reisautorisatie is geldig voor een onbeperkt aantal binnenkomsten.
De ETIAS-reisautorisatie is een noodzakelijke en kleine procedurestap voor al wie visumvrij reist. Zo vermijden deze reizigers bureaucratie en vertragingen bij hun aankomst bij de grens. ETIAS doet geen afbreuk aan deze visumvrijstelling, maakt het makkelijker om de Schengenbuitengrens te overschrijden, en biedt mensen die visumvrij mogen reizen, de kans maximaal te profiteren van de visumvrijstelling.
Wat is het effect van ETIAS op het gemeenschappelijke visumbeleid?
Visumliberalisering is een belangrijk instrument om partnerschappen met derde landen uit te bouwen en om de EU aantrekkelijker te maken voor zaken en voor toerisme. Met ETIAS komen er voor mensen die visumvrij kunnen reizen, vooraf verplichte controles en beoordelingen van potentiële risico’s uit het oogpunt van irreguliere immigratie en veiligheid. ETIAS laat de visumvrijstelling van deze reizigers ongemoeid, maar helpt wel om het succes van het visumliberaliseringsbeleid van de EU veilig te stellen en aan te vullen. Met deze extra laag informatie en risicobeoordeling kunnen reizigers ten volle gebruikmaken van de visumvrijstelling en wordt het Schengengebied zowel veiliger als beter beveiligd. Reizigers zullen ook snel vooraf weten of ze het Schengengebied kunnen inreizen, zodat ze hun bezoek beter kunnen plannen.
De dialoog met derde landen over visumliberalisering blijft verder lopen, maar dankzij ETIAS krijgt de EU meer mogelijkheden om potentiële immigratie- en veiligheidsrisico’s te beoordelen en te beheren, en wordt het tegelijkertijd makkelijker om de buitengrenzen van het Schengengebied te overschrijden.
Hoe werkt ETIAS in de praktijk?
Reizigers moeten online een aanvraag invullen op een speciaal daartoe opgezette website of mobiele app. De aanvrager heeft voor het invullen alleen een reisdocument (paspoort of gelijkwaardig document) nodig. Het invullen van de aanvraag mag niet meer dan 10 minuten in beslag nemen. Wie de aanvraag niet zelf kan doen (door leeftijd, niveau van geletterdheid, gebrekkige toegang tot IT of ontoereikende IT-vaardigheden), kan de aanvraag door iemand anders laten invullen.
Iedere aanvrager tussen 18 en 70 jaar moet electronisch een vergoeding van 7 euro betalen. Voor de keuze van betaalmethoden zal rekening worden gehouden met technologische ontwikkelingen in landen waarvoor geen visumverplichting geldt. Zo wordt voorkomen dat derdelanders die geen toegang hebben tot bepaalde digitale betalingsmethoden, op moeilijkheden stuiten.
De geautomatiseerde beoordeling gaat van start zodra de betaling van de vergoeding is bevestigd. Het overgrote deel van de aanvragers (naar verwachting meer dan 95% van alle gevallen) zal automatisch een positief antwoord krijgen binnen enkele minuten na hun betaling. Als er een treffer is met een of meer geraadpleegde databanken of als het geautomatiseerde proces geen duidelijk resultaat oplevert, wordt de aanvraag manueel verwerkt door een centrale eenheid binnen het Europees Grens- en kustwachtagentschap of door een nationaal team. In dat geval kan de reactietijd voor niet-visumplichtige derdelanders tot 96 uur oplopen. In zeer uitzonderlijke omstandigheden kan aanvragers om verdere informatie worden gevraagd en zijn misschien verdere procedurele stappen nodig. Hoe dan ook, binnen vier weken na het indienen van de aanvraag moet er een definitief besluit liggen.
De verwachting is dat van de ruwweg 5% van de aanvragen die een treffer opleveren, 3 à 4% een positief besluit zullen krijgen na controle van de gegevens door de centrale ETIAS-eenheid. De resterende 1 à 2% zullen voor manuele behandeling worden overgedragen aan nationale ETIAS-eenheden. Wanneer er een beslissing is, krijgen de aanvragers via e-mail een antwoord met een geldige reisautorisatie, of een motivering van de weigering.
Wat gebeurt er wanneer iemand zijn reisautorisatie in ETIAS geweigerd ziet?
Wordt de reisautorisatie geweigerd, dan kan de aanvrager (nog steeds) beroep aantekenen. Hij kan beroep instellen in de lidstaat die de beslissing over de aanvraag heeft genomen. De nationale wetgeving van die lidstaat is daarbij van toepassing. De aanvrager krijgt te horen welke nationale instantie bevoegd was voor de verwerking van de aanvraag en de beslissing daarover, en krijgt ook informatie over de procedure die hij moeten volgen wanneer hij beroep wil aantekenen. Vindt de reiziger dat hij oneerlijk is behandeld, dan kan hij ook verhaal halen of via de nationale instantie toegang vragen tot de informatie.
Hoe lang is een ETIAS-reisautorisatie geldig?
De reisautorisatie is drie jaar geldig (of tot de einddatum van de geldigheid van het reisdocument).
Wat zijn de verplichtingen voor de vervoerders?
Zowel lucht- en zeevervoerders als vervoerders die groepen per bus over land vervoeren, moeten, voordat reizigers instappen, de status nagaan van het reisdocument dat nodig is om het Schengengebied binnen te komen. Dus ook of de reizigers in het bezit zijn van een geldige ETIAS-reisautorisatie. Er is voorzien in een overgangsperiode voor vervoerders die groepen per bus over land vervoeren. In die periode hoeven zij nog niet te controleren of reizigers in het bezit zijn van een geldige reisautorisatie.
Wat gebeurt er bij de grensdoorlaatpost?
Bij aankomst bij een grensdoorlaatpost van het Schengengebied zal de grenswacht de gegevens van het reisdocument elektronisch uitlezen. Hiermee genereert hij een zoekopdracht in verschillende databanken, waaronder een zoekopdracht in ETIAS voor mensen die visumvrij reizen. Is er geen geldige ETIAS-reisautorisatie, dan zullen grenswachten de toegang weigeren en de reiziger en de weigering van toegang in het inreis-uitreissysteem registreren.
Is er wel een geldige reisautorisatie, dan wordt de procedure voor grenscontrole uitgevoerd en krijgt de reiziger toestemming om het Schengengebied binnen te komen indien alle inreisvoorwaarden zijn vervuld, of wordt hem de toegang geweigerd op grond van de Schengengrenscode.
Kan een reisautorisatie worden ingetrokken?
Reisautorisaties blijven drie jaar geldig, maar kunnen worden ingetrokken of nietig verklaard indien de voorwaarden voor het afgeven van de reisautorisatie niet langer geldig zijn.
Waar is ETIAS van toepassing?
De ETIAS-wetgeving zal gelden voor lidstaten die deel uitmaken van het Schengengebied, maar ook voor lidstaten die het Schengenacquis nog niet volledig toepassen (zoals Cyprus, Bulgarije en Roemenië).
Wanneer komt ETIAS gereed?
ETIAS zal naar verwachting halverwege 2024 operationeel zijn.
