Czym jest europejski system informacji o podróży oraz zezwoleń na podróż (ETIAS)?
W listopadzie 2016 r. Komisja Europejska przedstawiła propozycję dotyczącą a Europejski system informacji o podróży oraz zezwoleń na podróż (ETIAS). To powinno wzmocnić kontrole bezpieczeństwa dla osób, które bezwizowy podróżować do UE. Obecnie istnieją 62 narodowości.
Z ETIAS jest jeden zautomatyzowany system informatyczny który powinien wykrywać zagrożenia, z punktu widzenia imigracji i bezpieczeństwa, u osób, które mogą podróżować do strefy Schengen bez wizy. Jednocześnie powinno to ułatwić przekraczanie granic zdecydowanej większości podróżnych, którzy nie stwarzają zagrożenia. Wszyscy obywatele spoza UE, którzy wjeżdżają do kraju bez wiz Strefa Schengen mogą podróżować, będą musieli przed wyjazdem złożyć wniosek o zezwolenie na podróż za pośrednictwem systemu ETIAS. Informacje gromadzone przez ETIAS umożliwiają wstępne sprawdzenie potencjalnej nielegalnej imigracji i zagrożeń dla bezpieczeństwa. Wszystko to odbywa się z pełnym poszanowaniem praw podstawowych i zasad ochrony danych.
Po wypełnieniu formularza wniosku online system przeprowadza kontrole w unijnych systemach informacyjnych dotyczących granic i bezpieczeństwa. W zdecydowanej większości przypadków zezwolenie na wyjazd uzyskuje się w ciągu kilku minut. Zezwolenie na podróż ETIAS będzie obowiązkowe przy wjeździe do strefy Schengen. Straż graniczna będzie sprawdzać te zezwolenia wraz z dokumentami podróży, gdy podróżni przekraczają granice UE. Ta wstępna odprawa obywateli zwolnionych z obowiązku wizowego spoza UE ułatwia odprawy graniczne, pozwala uniknąć biurokracji i opóźnień dla podróżnych przybywających na granicę, koordynuje i harmonizuje ocenę ryzyka obywateli państw trzecich oraz znacznie ogranicza liczbę odmów wjazdu na przejściach granicznych.
Jaka jest różnica między wizą Schengen a zezwoleniem na podróż ETIAS?
Autoryzacja ETIAS jest bez wizy. Obywatele krajów objętych liberalizacją wizową nadal będą mogli podróżować do UE bez wizy. Muszą po prostu złożyć wniosek o zezwolenie na podróż za pośrednictwem ETIAS przed podróżą. ETIAS będzie prostym, szybkim i przyjaznym dla użytkownika systemem: w ponad 95% przypadków pozytywna odpowiedź zostanie udzielona w ciągu kilku minut.
Nie jest zamiarem nałożenie innego rodzaju obowiązku wizowego za pośrednictwem zezwolenia na podróż ETIAS. Ludzie nie muszą udawać się do konsulatu w celu złożenia wniosku, nie są gromadzone żadne dane biometryczne i gromadzi się znacznie mniej informacji niż w przypadku procesu ubiegania się o wizę. Procedura ubiegania się o wizę Schengen może trwać zwykle do 15 dni, aw niektórych przypadkach może się wydłużyć do 30 lub 60 dni. Z drugiej strony aplikacja ETIAS online jest już wypełniona w ciągu kilku minut. Zezwolenie na podróż ETIAS zachowuje ważność przez trzy lata, czyli znacznie dłużej niż wiza Schengen. Zezwolenie na podróż ETIAS jest ważne na nieograniczoną liczbę wjazdów.
Zezwolenie na podróż ETIAS jest niezbędnym i niewielkim krokiem proceduralnym dla wszystkich osób podróżujących bez wiz. W ten sposób podróżni unikają biurokracji i opóźnień po przybyciu na granicę. ETIAS nie wpływa na to zwolnienie z obowiązku wizowego, ułatwia przekraczanie granicy zewnętrznej strefy Schengen i oferuje osobom, które mogą podróżować bez wizy, możliwość maksymalnego wykorzystania zwolnienia z obowiązku wizowego.
Jaki wpływ ma ETIAS na wspólną politykę wizową?
Liberalizacja reżimu wizowego jest ważnym narzędziem rozwijania partnerstw z państwami trzecimi oraz zwiększania atrakcyjności UE dla biznesu i turystyki. ETIAS wprowadzi obowiązkowe kontrole wstępne i oceny potencjalnych zagrożeń z punktu widzenia nielegalnej imigracji i bezpieczeństwa dla osób, które mogą podróżować bez wiz. ETIAS nie wpływa na zwolnienie tych podróżnych z obowiązku wizowego, ale pomaga zapewnić powodzenie unijnej polityki liberalizacji wizowej zabezpieczyć i uzupełnić. Ta dodatkowa warstwa informacji i ocena ryzyka pozwolą podróżnym w pełni skorzystać ze zniesienia wiz i sprawią, że strefa Schengen będzie zarówno bezpieczniejsza, jak i bardziej chroniona. Podróżni dowiedzą się również szybko z wyprzedzeniem, czy mogą wjechać do strefy Schengen, dzięki czemu będą mogli lepiej zaplanować swoją wizytę.
Dialog z państwami trzecimi na temat liberalizacji reżimu wizowego trwa, ale ETIAS zwiększa zdolność UE do oceny potencjalnych zagrożeń związanych z imigracją i bezpieczeństwem oraz zarządzania nimi, a jednocześnie ułatwia przekraczanie granic zewnętrznych strefy Schengen.
Jak ETIAS działa w praktyce?
Podróżujący muszą wniosek online na stronie internetowej lub w aplikacji mobilnej specjalnie skonfigurowanej do tego celu. Wnioskodawca potrzebuje jedynie dokumentu podróży (paszport lub jego odpowiednik), aby wypełnić formularz. Wypełnienie wniosku nie powinno zająć więcej niż 10 minut. Osoby, które nie są w stanie samodzielnie wypełnić wniosku (ze względu na wiek, poziom alfabetyzacji, brak dostępu do IT lub niewystarczające umiejętności informatyczne) mogą zlecić wypełnienie wniosku innej osobie.
Każdy wnioskodawca w wieku od 18 do 70 lat musi złożyć wniosek drogą elektroniczną opłata 7 euro płacić. Wybór metod płatności będzie uwzględniał rozwój technologiczny w krajach, w których nie ma obowiązku wizowego. Zapobiega to napotykaniu trudności przez obywateli państw trzecich, którzy nie mają dostępu do niektórych cyfrowych metod płatności.
De zautomatyzowana ocena rozpocznie się po potwierdzeniu wpłaty. Zdecydowana większość wnioskodawców (przewiduje się, że będzie to ponad 95% wszystkich przypadków) automatycznie otrzyma pozytywną odpowiedź w ciągu kilku minut od ich wpłaty. W przypadku trafienia w co najmniej jednej sprawdzanej bazie danych lub w przypadku gdy zautomatyzowany proces nie daje jednoznacznych wyników, wniosek jest przetwarzany ręcznie przez jednostkę centralną Europejskiej Agencji Straży Granicznej i Przybrzeżnej lub przez zespół krajowy. W takim przypadku czas reakcji obywateli państw trzecich zwolnionych z obowiązku wizowego może wynieść do 96 godzin. W bardzo wyjątkowych okolicznościach wnioskodawcy mogą zostać poproszeni o dodatkowe informacje i mogą być wymagane dalsze kroki proceduralne. W każdym przypadku ostateczna decyzja musi zostać podjęta w ciągu czterech tygodni od złożenia wniosku.
Oczekuje się, że z około 5% wniosków, które zostaną trafione, 3-4% otrzyma pozytywną decyzję po sprawdzeniu danych przez jednostkę centralną ETIAS. Pozostałe 1-2% zostanie przekazane jednostkom krajowym ETIAS w celu ręcznej obsługi. Kiedy jest decyzja, wnioskodawcy otrzymują odpowiedź e-mailem z ważnym zezwoleniem na podróż lub uzasadnieniem odmowy.
Co się stanie, gdy ktoś zobaczy, że odmówiono mu zezwolenia na podróż w ETIAS?
W przypadku odmowy wydania zezwolenia na podróż wnioskodawca może (nadal) złożyć odwołanie. Może odwołać się w państwie członkowskim, które podjęło decyzję w sprawie wniosku. Zastosowanie ma ustawodawstwo krajowe tego państwa członkowskiego. Wnioskodawca zostanie poinformowany, który organ krajowy był właściwy do rozpatrzenia wniosku i podjęcia decyzji w jego sprawie, a także informacje o procedurze postępowania w przypadku chęci złożenia odwołania. Jeśli podróżny uważa, że został potraktowany niesprawiedliwie, może również dochodzić zadośćuczynienia lub zażądać dostępu do informacji za pośrednictwem organu krajowego.
Jak długo ważne jest zezwolenie na podróż ETIAS?
Zezwolenie na podróż jest ważne przez trzy lata (lub do daty wygaśnięcia ważności dokumentu podróży).
Jakie obowiązki spoczywają na przewoźnikach?
Zarówno przewoźnicy lotniczy, jak i morscy oraz przewoźnicy przewożący grupy autobusem lądowym muszą, przed wejściem pasażerów, sprawdź status dokumentu podróży wymaganego do wjazdu do strefy Schengen. Dotyczy to również tego, czy podróżni posiadają ważne zezwolenie na podróż ETIAS. Przewidziany jest okres przejściowy dla przewoźników przewożących grupy autobusem lądowym. W tym okresie nie muszą jeszcze sprawdzać, czy podróżni posiadają ważne zezwolenie na podróż.
Co dzieje się na przejściu granicznym?
Po przybyciu na przejście graniczne strefy Schengen funkcjonariusz straży granicznej dokona elektronicznego odczytu danych z dokumentu podróży. Dzięki temu generuje wyszukiwanie w różnych bazach danych, w tym wyszukiwanie w ETIAS dla osób podróżujących bez wiz. W przypadku braku ważnego zezwolenia na podróż ETIAS straż graniczna odmówi wjazdu i zarejestruje podróżnego oraz odmowę wjazdu w systemie wjazdu/wyjazdu.
W przypadku posiadania ważnego zezwolenia na podróż, zostanie przeprowadzona procedura kontroli granicznej, a podróżny zostanie wpuszczony do strefy Schengen po spełnieniu wszystkich warunków wjazdu lub odmówiono mu wjazdu na podstawie kodeksu granicznego Schengen.
Czy zezwolenie na podróż może zostać cofnięte?
Zezwolenia na podróż zachowują ważność przez trzy lata, ale mogą zostać cofnięte lub unieważnione, jeżeli warunki wydania zezwolenia na podróż nie są już ważne.
Gdzie obowiązuje system ETIAS?
Prawodawstwo ETIAS będzie miało zastosowanie do państw członkowskich należących do strefy Schengen, ale także do państw członkowskich, które nie stosują jeszcze w pełni dorobku Schengen (takich jak Cypr, Bułgaria i Rumunia).
Kiedy ETIAS będzie gotowy?
Oczekuje się, że ETIAS zacznie działać do połowy 2024 r.
