L-Olanda hija parti miż-żona Schengen. Dan il-qasam huwa kollaborazzjoni ta’ 26 stat membru Ewropew li jmexxu politika komuni dwar il-fruntieri u l-viża, dawn il-pajjiżi nsejħu pajjiżi Schengen jew stati Schengen.
L-Istati Membri huma marbuta bl-istess regoli dwar il-viża, li huma stabbiliti fil-Kodiċi tal-Viża komuni. Dan jippermetti lill-vjaġġaturi li jiċċaqilqu fiż-żona Schengen kollha mingħajr kontrolli reċiproċi fuq il-fruntieri, persuni li jeħtieġu viża għandhom viża waħda biss, il- Viża Schengen, meħtieġa biex jaqsmu l-fruntiera esterna taż-żona Schengen.
Il-moviment ħieles tal-persuni huwa dritt fundamentali garantit mill-UE liċ-ċittadini tagħha. Jippermetti lil kull ċittadin tal-UE jivvjaġġa, jaħdem u jgħix fi kwalunkwe pajjiż tal-UE mingħajr ebda formalità speċjali. Il-kooperazzjoni ta’ Schengen iżżid din il-libertà billi tippermetti liċ-ċittadini jaqsmu l-fruntieri interni mingħajr ma jkunu suġġetti għal kontrolli fuq il-fruntieri. Iż-żona Schengen tiggarantixxi moviment ħieles għal aktar minn 400 miljun ċittadin tal-UE, kif ukoll għal ħafna ċittadini mhux tal-UE, nies tan-negozju, turisti jew persuni oħra li jirrisjedu legalment fit-territorju tal-UE.
pajjiżi Schengen
Il-pajjiżi elenkati hawn taħt huma parti miż-żona Schengen:
| Il-Belġju | Id-Danimarka | Duitsland |
| Estonja | Il-Finlandja | Franza |
| Griekenland | Ungerija | Italja |
| Il-Latvja | -Liechtenstein | Il-Litwanja |
| Luxemburg | malta | Olanda |
| In-Norveġja | L-Awstrija | Il-Polonja |
| Il-Portugall | Slovenja | Slovakkja |
| Spanja | Ir-Repubblika Ċeka | Iżlanda |
| L-Isvezja | Isvizzera | Kroazja |
Il-pajjiżi tal-Bulgarija, il-Kroazja u r-Rumanija bdew proċedura biex jissieħbu fiż-żona Schengen. L-Islanda, in-Norveġja, l-Isvizzera u l-Liechtenstein ingħaqdu maż-żona Schengen minn pajjiżi mhux tal-UE.
Moviment liberu fl-Ewropa
Fl-1985, il-gvernijiet separati tal-UE fi Schengen (raħal żgħir fil-Lussemburgu) iffirmaw it-trattat ta' Schengen. B'dan it-trattat, il-pajjiżi parteċipanti qablu dwar l-abolizzjoni gradwali tal-kontrolli fil-fruntieri komuni tagħhom. L-implimentazzjoni tal-Ftehim ta' Schengen bdiet fl-1995, li inizjalment involviet seba' stati tal-UE. Issa 27 pajjiż huma parti miż-żona Schengen.
Iċ-ċittadini kollha tal-UE, irrispettivament min-nazzjonalità, jistgħu jaqsmu l-fruntieri interni mingħajr ma jkunu suġġetti għal kontrolli fuq il-fruntieri. Madankollu, l-awtoritajiet nazzjonali kompetenti jistgħu wkoll iwettqu kontrolli tal-pulizija fil-fruntieri interni u fiż-żoni tal-fruntiera, sakemm dawn il-kontrolli ma jkunux ekwivalenti għal kontrolli fuq il-fruntieri.
F'każ ta' theddida serja għall-ordni pubbliku jew is-sigurtà interna, pajjiż Schengen jista' jintroduċi temporanjament kontrolli fuq il-fruntieri fil-fruntieri interni tiegħu. Fil-prinċipju, għal perjodu limitat ta' mhux aktar minn tletin jum. Jekk kontrolli bħal dawn jerġgħu jiddaħħlu, il-pajjiżi l-oħra ta’ Schengen, il-Parlament Ewropew u l-Kummissjoni Ewropea għandhom jiġu infurmati, kif ukoll il-pubbliku.
Libertà u sigurtà għall-vjaġġaturi
Id-dispożizzjonijiet ta' Schengen jiżguraw li l-kontrolli fil-fruntieri interni tal-Unjoni jkunu ġew aboliti, filwaqt li l-kontrolli fil-fruntieri esterni ġew issikkati. Dan skont il-ftehimiet. Dawn il-ftehimiet ikopru diversi oqsma:
- regoli komuni applikabbli għall-persuni li jaqsmu l-fruntieri esterni tal-UE, inklużi t-tipi ta’ viżi meħtieġa u l-mod li bih għandhom jitwettqu l-kontrolli fuq il-fruntieri esterni;
- armonizzazzjoni tal-kundizzjonijiet tad-dħul u r-regoli tal-viża għal soġġorn qasir (sa 90 jum);
- kooperazzjoni msaħħa tal-pulizija (inkluż id-dritt għal sorveljanza transkonfinali u insegwiment sħun);
- kooperazzjoni ġudizzjarja aktar mill-qrib permezz ta' sistema ta' estradizzjoni aktar mgħaġġla u trasferiment ta' infurzar ta' sentenzi kriminali;
- l-istabbiliment u l-iżvilupp tas-Sistema ta' Informazzjoni ta' Schengen (SIS);
- dokumenti meħtieġa għall-ivvjaġġar fl-Ewropa.
Kundizzjonijiet biex tissieħeb fiż-żona Schengen
Is-sħubija fiż-żona Schengen mhix biss deċiżjoni politika. Il-pajjiżi jridu jissodisfaw ukoll lista ta’ prekundizzjonijiet, bħal li jkunu ppreparati u li jkollhom il-kapaċità li:
- li jieħu r-responsabbiltà għall-kontroll tal-fruntieri esterni f'isem l-istati l-oħra ta' Schengen u għall-ħruġ ta' viżi uniformi ta' Schengen;
- taħdem b'mod effiċjenti ma' aġenziji tal-infurzar tal-liġi fi stati oħra ta' Schengen biex jinżamm livell għoli ta' sigurtà ladarba jitneħħew il-kontrolli fuq il-fruntieri bejn il-pajjiżi ta' Schengen;
- ikun kapaċi japplika r-regoli komuni ta' Schengen, bħall-kontrolli fuq il-fruntieri tal-art, tal-baħar u tal-ajru (ajruporti), il-ħruġ tal-viża, il-kooperazzjoni tal-pulizija u l-protezzjoni tad-dejta personali;
- Kun konness u uża s-SIS.
Il-pajjiżi kandidati jgħaddu minn “valutazzjoni Schengen” qabel ma jissieħbu fiż-żona Schengen u mbagħad il-pajjiżi jiġu riveduti perjodikament biex tiġi żgurata l-applikazzjoni korretta tal-leġiżlazzjoni.
